Editoryal: Kabalak-an ba ang Philhealth?

Daghan sa ordinaryong mga Pinoy nabalaka human nangahibawo nga ang nasudnong kagamhanan wa mogahin pang subsidy alang sa Philhealth sa 2025. Kinsa may di mabalaka sa mga miyembro niini nga naglaum nga duna silay madangpan kon masakit? Apan nipasalig ang Dept. of Health nga way mausab, way matibhang ug way mawagtang sa subsidy sa mangasakit nga mga miyembro.

Gipaneguro ni Health Secretary Teodoro Herbosa nga dunay igong pundo ang Philhealth. Niadtong 2023, nigasto ang ahensya og mga P70 bilyunes, apan duna kini net income nga P463 bilyunes. Dako diay kaayo itandi sa iyang nagasto.



Matod sa DOH, duna nay reserve fund ang Philhealth nga P280 bilyunes nga paigo sa duha ka mga tuig. Nganong gitangtang man sa mga magbabalaud ang subsidy sa Philhealth gikan sa national budget sunod tuig? Matod ni Senate Finance Committee chair Senador Grace Poe nga ila kining nabuhat kay duna pay dakong pundo nga reserba ang Philhealth nga wa nagamit. Pila diay? Matod ni Poe nga P600 bilyunes ang gipakatulog nga pundo sa Philhealth.

Kinahanglan hutdon una sa ahensya ang mao nga pundo. Niini, makita nga di diay angay nga kabalak-an ang pagpapas o pagtangtang sa mga magbabalaud sa subsidy sa ahensya. Ang mao nga pundo alang unta kini sa mga kabos, senior citizens ug niadtong way trabaho.

Matod ni Poe nga ila lang ibalik ang pundo kon mahurot na og gasto sa ahensya ang P600 bilyunes. Mahurot kaha og gasto nga naa pa may dako nga kita ang Philhealth gikan sa premium sa iyang mga miyembro? Daghan gani ang nangreklamo sa serbisyo sa Philhealth tungod kay alang nila kuwang ra ang subsidy niini kon sila maospital taliwa sa kadako sa deduction gikan sa ilang sweldo, labina sa ordinaryong mga mamumuo. Di pa lang dugay nga dunay namatay nga ginang nga nanga­nak daplin sa karsada sa Cebu City.

Lakip sa namatay mao ang bata nga iyang gihimugso. Wa siya nagpadala sa ospital kay di unya siya makabayad sa tambalanan bisan kon siya gipasaligan. Dunay pipila ka mga kaso diin ang masakiton namatay tungod kay wa silay ikasarang sa gasto sa pagpatambal o pagpailawom og operasyon bisan kon naa ang Philhealth nga mao untay moagakay kanila taliwa sa kalisod sa pagpatambal.

Naa diay pundo ang ahensya nga dako kaayo nga gipakatulog lang, matod ni Senador Poe. Ngano kaha nga wa man gastuha sa Philhealth ang kwarta? Pila may interest niini? Duna bay nakabenepisyo sa interest? Karon nga gipasabot na ni Poe ang rason kon nganong wa nila butangi og pundo alang sa subsidy ang ahensya sa gipasar nga nasudnong budget sa 2025, taliwa sa pagpasalig sa DOH, segurado kaha nga way matangtang o way makibhang sa abag nila sa mga pasyente? Kon nagkuwang kini kaniadto, di kaha mograbe pa ang mao nga problema? Himuon na hinuon nga katarungan nga niminos ang subsidy tungod kay way gahin ang nasudnong kagamhanan alang niini. Hinaot pa unta nga ang pasalig sa DOH di lang kutob ra sa laway.

Hinaut pang way kausaban sa iyang subsidy sa umaabot nga mga buwan. Kay daan na ra ba kini nga nagkuwang..